Overslaande vonken

Ter nagedachtenis aan de beeldend kunstenaar Herman Ysebaert (Sint Niklaas 1928 - Amsterdam 1975) is een reizende expositie gemaakt die een licht werpt op zijn elan als speelse activist, de tijd waardoor dat mede werd ingegeven en de gedaantes waarin deze geest zich vandaag de dag manifesteert.

Vertrekpunt: roep om vrede

Vertrekpunt van de expositie is een bijzondere alliantie die de heiden Herman Ysebaert eind 1967 aangaat met de hervormde jeugdpredikant Gustaaf Prast en het kritisch katholieke kunstenaarsechtpaar Jan Koperdraat en Toos Koedam.

Gustaaf Prast, onder andere werkzaam als jeugdpredikant voor de Hervormde Jeugdraad, wordt dat jaar door zijn vooruitstrevende werkgever in staat gesteld het Komité Vredesweek Amsterdam te formeren, een bundeling van meer dan twintig organisaties die zich verzetten tegen de dan al tien jaar durende Vietnamoorlog en de oorlogen in Afrika.

Zo komt in september in de Westerkerk de eerste Vredesweek tot stand: een actie-symposium met preken, lezingen, politieke toespraken, fora, debatten, werkgroepen, gelieerde activiteiten op acht andere locaties, iedere avond een 'vredesmarkt' met tal van stands en acts, en een verkooptentoonstelling van kunst tegen oorlog georganiseerd door het Kunstenaarskomité Amsterdam, waarin Herman Ysebaert zitting heeft. Jan Koperdraat is een van de exposanten. De kennismaking tussen de drie kunstenaars en de sprankelende predikant is een feit.

Grote vredesmanifestaties

Daarna bedenkt Gustaaf Prast, mede aangevuurd door de onvrede over de traditionele kerstviering bij de leerlingen van de MULO waar hij godsdienstleraar is, dat er ook met kerst iets moet gebeuren, en belegt hij samen met collega-predikant Anton Dronkers in een schuilkerk aan de Oudezijds Voorburgwal een Antikerstviering, die de uitgeholde kerstgedachte en de uitblijvende stellingname van de kerk tegenover oorlog op de korrel neemt.

Hij betrekt Herman Ysebaert bij deze manifestatie vanwege zijn naam als spreker bij de maandelijkse betogingen tegen de Vietnamoorlog, en de inspirerende rol die hij een jaar eerder heeft gespeeld in een artistiek vormgegeven Kerstmars tegen de oorlog. Aan deze alternatieve kerstavond levert ook Jan Koperdraat een belangrijke artistieke bijdrage.

In 1968 sluit Toos Koedam zich aan bij de vormgevers die Gustaaf Prast flankeren. Er volgen nu nog twee gezamenlijke Vredesweken, in een tent op het Museumplein en in de Mozes en Aäronkerk, met monumentale collectieve schilderingen, en met plastieken van Toos Koedam. In Paradiso komen nog twee grotere, dit keer door het Komité Vredesweek Amsterdam verzorgde Antikerstvieringen tot stand, met bijdragen van allerlei beeldende kunstenaars, dichters en schrijvers. Begin jaren zeventig loopt de samenwerking ten einde, wanneer Gustaaf Prast zijn baan bij de Hervormde Jeugdraad inruilt voor een directeurspost bij de Sociale Academie CICSA, en de leden van de alliantie ieder huns weegs gaan.